Gastroduodenit olarak da adlandı rılan bu hastalık, mide ve onikipar makbağırsağı mukozasında görülen akut ya da kronik gidişli iltihabi bir süreçtir. Görülme sıklığı giderek art maktadır. Hızla, ayaküstü yenen sıcak yemekler, öğünlerden sorıra yeterli dinlenme süresinin olmaması, sağlık koşulları göz ardı edilerek hazırlan mış yiyecek maddeleri gibi çeşitli et kenler mideyi zorlar. Böylece mide, bazen bu aşırı yüklenmeye karşı şid detli tepki gösterir. Kişinin genel du rumu, kişilik yapısı ve beslenme ola nakları da hastalığın ortaya çıkmasın da etken olduğundan, hastalık ruhsal ve toplumsal açılardan da önem taşır. Hastalığın aşırı ruhsal gerginliğe, çe şitli ilaçlara, kişisel yatkınlığa ve pek çok mikrobik ve bağışıklık sistemiyle ilgili nedenlere bağlı olan çeşitli bi çimleri vardır.
Son yıllarda mide-onikiparmakba ğırsağı iltihabı olgularının büyük bölü münden, mide mukozası bezleri çukur larındaki asitli ortamda çoğalan, spiral biçimindeki bir bakteri (Helicobacter pylori) sorumlu tutulmaktadır.
AKUT MİDE-ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞI İLTİHABI
En sık ve yaygın akut biçimi sindirim güçlüğüdür. Aşırı beslenme, sindirimi zor ve tahriş edici maddelerin alınması, fazla alkol ya da çok soğuk içecekler sonrasında midenin çalışması çok ya vaşlayabilir. Mide duvarında ödem ge lişir ve bu bölgeye gelen kan akımı ar tar. Güzel bir yemeğin ardından keyif yerine "mide ağrısı"nın neden olduğu sıkıntı duyulur.
Hastalık, mideüstü (epigastrium) bölgesinde ilerleyici özellikte bir ağır lık ve gerginlik duygusunun yanı sıra genel bir kırıklıkla başlar. Susama, ağızda kuruma ve kötü koku, dilde paslanma olur. Yiyecek düşüncesi bile rahatsızlık verir. Baş ağrısı yaygındır, bulantı giderek artar. Hasta genellikle kendi deneyimleriyle bu belirtileri ta nır. Kusabilirse, birkaç saat içinde dü zelir; yoksa rahatsızlıklar birkaç gün sürebilir. Bazen kusma aralıksız sürer ve aşırı mide hareketlerinin yatıştırıl ması için hekime başvurmak gerekir. Sonraki günlerde hafif besinler alın malıdır. Sindirim güçlüğü çok şiddet liyse bir-iki gün hiçbir şey yememek, yalmzca meyve suyu ve şekerli, açık çay gibi hafif gıdalar almak gerekecek tir.
Akut mide-onikiparmakbağırsağı il tihabımn ağır biçimleri de vardır. Aşın malı (erasiv) mide iltihabında (gastrit) mide mukozasında yüzeysel aşınma lezyonları görülür ve genellikle asetil salisilik asit (aspirin), iltihap giderici (grip ilaçları vb) ve kortizon grubu ilaçların alınmasından sonra gelişir. Flegmonlu (apseli) mide iltihabında mide duvarında irin birikir. Kostiklere bağlı mide iltihabı ise asit (hidroklorik, sülfürik, nitrik vb) ya da alkali (soda) maddelerin alınmasından sonra mide mukozasının büyük ölçüde yıkıma uğ raması sonucunda gelişir; mide delin mesi ve kann zan iltihabına (peritonit) yol açabilir.
Bu mide iltihabı tablolannda alına cak ilk önlem, sorumlu olduğu düşünü len ilacın hemen kesilmesidir. Mikrobik bir neden saptanmışsa, uygun antibiyotiklerle tedavi gerekir.
KRONİK MİDE-ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞI İLTİHABI
Kronik mide-onikiparmakbağırsağı ilti habı daha çok ruhsal gerginlik içinde olan ve otonom sinir sistemi değişken kişilerde görülür. Başlıca nedenleri mu koza örtüsünü tahriş edici yiyecekler. düzenli diş bakımının yapılmaması, yi yecekleri iyi çiğnemeden ya da çok sı cak, içecekleri ise çok soğuk yutma alışkanlığı; aşırı alkol alımı, aynca gut, şeker, hipertiroidizm, böbrek yetmezli ği, bağırsak ve safrakesesi iltihapları gi bi hastalıklardır.
Hazırlayıcı nedenlerin sürekli etkisi sonucunda oluşan iltihabi sürecin, özba ğışıklık tepkimelerine bağlı olduğu kabul edilir. Özellikle kronik mide iltihabı yü zeysel iltihaplanma gibi ilerleyici bir en feksiyondur ve midede doku gerilemesi ne (atrofi) neden olur. Belirtiler bazen de ğişkendir, ama sürekli oluşları nedeniyle halsizlik ve sıkıntıya yol açarlar. Mide il tihabı (gastrit) hastaları sabah ağızlarında kötü bir tat ve bazen bulantı ile uyaınılır. bazı zamanlar da aç karnına kıısarlar. iş tah normal ya da azalmış olabilir; azaldı ğında lezzetli yiyeceklerle iştah açma) çalışmak bazen ters tepki yapabilir.
Bağırsak işlevleri düzensizdir, ge nellikle kabızlık görülür. Sonunda be sin alımımn azalmasıyla hasta zayıfl maya başlar. Günün büyük bölümünü besinleri sindirme çabasıyla geçme kişinin ruhsal durumunu da olumsuz et kiler. Mide iltihabı hastalan genellikle ruhsal çöküntü içinde, mutsuz ve hu zursuz kişilerdir.
İNCELEMELER
Tanı açısından en değerli inceleme yön temi gastroskopidir;. ama kronik mide 'iltihabı (gastrit) olgularında mide filmi de yararlı bilgiler verir. Tanıda en yararlı yöntem, gastros kopik incelemede alınacak mide muko zası biyopsisi örneğinin mikroskopla incelenmesidir . Mide ve onikiparmakbağırsağı ülse ri ile tümörleri arasında ayıncı tanı önem taşır.
